De naam van de schrijver
Erwin Jans over Nazi te Venlo van Lucas Hüsgen
deReactor, 07/06/2011
Nazi te Venlo is een persoonlijke zoektocht naar een bezwarend familieverleden en tegelijk een poging om het huidige maatschappelijke gewicht van de nazistische erfenis te wegen. Historisch onderzoek met de blik op het heden, daar gaat het Hüsgen om: ‘Welke zin kan het hebben om zijn verleden na te speuren terwijl een vergelijkbare toekomst zich eventueel opdringt, ik dus evengoed naar het heden kijken kan?’ De schrijver wil ‘een blik in het verleden werpen, tegelijkertijd beducht om een toekomst, dat een zeker verleden zou kunnen aanroepen als oplossing voor pijnlijke problemen.’
(…)
De naam ‘Hüsgen’ is een steen die in de vijver van het schrijversbewustzijn gevallen is en steeds grotere kringen maakt die alles lijken aan te raken. Zo gaat Hüsgen in op de globalisering, de identiteitshysterie, de huidige stand van Nederland en Duitsland, het utopische denken, de overproductie, de migratie, de technologie, het veiligheidsdenken, de angst voor de islam, de ecologische problematiek, kortom nagenoeg alle belangrijke eigentijdse issues. Hüsgen is zich bewust van het gevaar van die uitdijende cirkels: ‘Verleent het simpele feit dat een van mijn schaduwen Hüsgen heette, voldoende geloofwaardigheid aan ieder mogelijk gedachtespinsel over nationaalsocialisme of hedendaagse tendensen in eventueel vergelijkbare richting?’
(…)
Over de roman Das Haus auf meinen Schultern (1999) van Dieter Forte, een roman over de Tweede Wereldoorlog, zegt Hüsgen: ‘Zo gaat bij Forte ook de taal te werk: ze zoekt de patronen van de wereld […].’ Taal die de patronen van de wereld zoekt: het is een omschrijving die ook opgaat voor Hüsgens zoektocht. In bij momenten barokke en dramatische zinnen gaat hij op zoek naar de patronen van de wereld. Blijft natuurlijk de vraag: in hoeverre leest hij de patronen aan de werkelijkheid af en in hoeverre leest hij ze erin?
Een oplossing voor deze vraag ligt misschien bij de theoloog Hans Jonas, die Hüsgen een aantal keren aanhaalt. Voor Jonas gaat het besef van verantwoordelijkheid als reddingsboei voor de wereld gelijk op met de moed tot het plegen van ultrapessimistische voorspellingen. Nazi te Venlo is zo’n ultrapessimistische voorspelling, maar door Hüsgens ars combinatoria, zijn bekwaamheid om een netwerk te construeren tussen uiteenlopende feiten en domeinen, is het een intens en intelligent boek geworden. Nazi te Venlo roept op tot verantwoordelijkheid vanuit het glasheldere morele besef: ‘Medeplichtigheid ontstaat daar waar tegen de vernietiging niets wordt ondernomen.’
Lees de volledige recensie op deReactor