De rode Boon
Daniël Rovers over De verzwegen Boon van Pol Hoste
De Groene Amsterdammer (10/02/2011)
Kan Pol Hoste eigenlijk wel schrijven? Zelf is de Gentse auteur daar niet zeker van. In zijn recente boek De verwegen Boon stelt hij dat hij nooit echt tevreden is over zijn werk. Als hij de waarheid op papier heeft gezet, blijkt er toch altijd weer iets aan te ontbreken. Een tekst van Hoste is nooit definitief. […] Hoste’s zelftwijfel is aangenaam, zeker in deze tijd van eenduidige meningen.
In De verzwegen Boon laat Hoste zijn aarzelingen los op een afgebakend onderwerp. Dat is de schrijver Louis Paul Boon (1912-1979), de peetvader van de hedendaagse Vlaamse literatuur, om het op z’n katholieks te zeggen. De verzwegen Boon is een essay in de meest onzuivere vorm denkbaar. Het boek zit vol dialogen, terzijdes en anekdotes, ongeveer als Boons eigen De Kapellekensbaan. Louis Paul Boon was een communist en werkte na de Tweede Wereldoorlog kort bij het partijdagblad De roode vaan. Snel raakte hij ontgoocheld over de rigide houding van de partijleiding, maar hij bleef de idealen, dat wil zeggen de emancipatiestrijd van de arbeiders, onderschrijven. De verzwegen Boon gaat over de weerstand die Boon niettemin opriep bij zijn ideologische verwanten. […]
De liberalen vonden dat Boon met zijn miserabelisme een artistieke pose innam. Beter zou de auteur zelf zijn handen uit de mouwen steken. Of de jeugd opvoeden met vrijzinnige waarden, in plaats van zich telkens weer over te geven aan zijn voorliefde voor obsceniteiten.
Wat Hoste daar tegenover stelt – als ik hem goed begrijp, want de dubbelzinnigheid van De verwegen Boon beperkt zich niet tot de titel – is een vorm van literaire autonomie. Een literair werk zou beoordeeld moeten worden met criteria die in het werk zelf besloten liggen. Een criticus zal eerst moeten kijken in welke traditie een tekst staat en wat de inzet van de schrijver is. […]
Voor zijn kritiek op Boon neemt Hoste een boek lang de tijd. En hij slaagt er op die manier in duidelijk te maken dat elk oordeel in de eerste plaats iets vertelt over degene die dat oordeel velt. Zo kan literatuur ontstaan in plaats van opinie. […] Waar Hoste zich echter tot de standpunten van anderen verhoudt, zich werkelijk engageert, is De verzwegen Boon meesterlijk. Jeanne Boon over de liefde, de Werdegang van de communistische partijman Bert Van Hoorick, het verzwegen kamp van Lokeren. Daar komt Pol Hoste los van zichzelf en ontsnapt hij naar de wereld – die natuurlijk al van taal was.